Parvovirusna infekcija čoveka (peta bolest) je veoma česta i zarazna bolest kod dece.
Kod većine dece parvovirusna infekcija je blaga. Međutim, kod nekih odraslih osoba i kod trudnica, bolest može biti veoma ozbiljna i izazvati zdravstvene probleme za fetus tokom trudnoće.
Reč je o akutnoj infekciji humanim parvovirusom B19, koja izaziva osip na obrazima, a zatim se širi na udove.
Infekciju karakteriše činjenica da nema povišene telesne temperature.
Dijagnoza se postavlja klinički i lečenje obično uopšte nije neophodno.
Parvovirus se obično javlja u rano proleće ili kasnu zimu, najčešće kod dece između 5 i 7 godina. Javlja se sporadično ili epidemijski (zaraza je moguća kapljičnim putem).
Vreme od infekcije do pojave prvih simptoma traje 4-20 dana.
Parvovirus takođe može imati ozbiljne posledice kod ljudi sa određenim vrstama anemije ili oslabljenim imunološkim sistemom.
Takođe treba naglasiti da parvovirus B19 koji napada ljude nije povezan sa parvovirusom koji napada životinje (pse), pa prenošenje infekcije sa životinja na čoveka nije mogućno.
Parvovirus (peta bolest) – uzroci
Ljudski parvovirus B19 izaziva ovu infekciju i razlikuje se od parvovirusa koji pogađa kućne ljubimce. U prevodu, bolest se ne prenosi sa životinja na ljude.
Prenosi se sa osobe na osobu, poput prehlade, često putem respiratornog sekreta i direktnim kontaktom.
Kada se pojavi osip, osoba sa bolešću se više ne smatra zaraznom i ne treba je izolovati.
Parvovirus (peta bolest) – simptomi
Parvovirus – simptomi kod dece
Većina dece sa parvovirusnom infekcijom nema znakova ili simptoma.
Kada se pojave simptomi, oni se veoma razlikuju u zavisnosti od starosti osobe koja ima bolest.
Inkubacija u proseku traje od 4 do 20 dana.
Prvi simptomi koji se javljaju kao znak parvovirusa su slični prehladi – osećaj slabosti i umora.
Posle nekoliko dana pojavljuje se mrljasti osip na licu i simetričan osip koji je najizraženiji na rukama, nogama ili trupu.
Osip obično pogađa dlanove i tabane.
Osip izgleda kao mrežasta podignuta područja sa centralnim bledilom. Osip, kao i cela bolest, traje 5-10 dana. Kada se osip pojavi, dete više nije zarazno.
Osip se može vratiti nekoliko nedelja kasnije nakon izlaganja suncu, fizičkog napora, groznice ili stresa.
Retko se javljaju groznica, glavobolja i curenje iz nosa.
Kao što smo već pomenuli, rani znaci i simptomi parvovirusa kod dece mogu biti:
- osip i crvenilo lica,
- upaljeno grlo,
- blago povišena telesna temperatura,
- problemi sa stomakom,
- glavobolja,
- umor,
- osip ponekad može izazvati svrab.
Parvovirus kod odraslih i u trudnoći
Odrasli obično nemaju osip na obrazima, ali imaju bolove u zglobovima.
- Oglasi -
Može trajati nekoliko nedelja, a najčešće zahvata šake, zglobove, kolena i zglobove.
Može se čak pojaviti i otok ovih zglobova.
Više od 25% zaraženih nema simptome.
Istraživanja pokazuju da je 40-60% odraslih ljudi u svetu prebolelo ovu bolest, ali većina njih nije ni imala simptome bolesti, što znači da su imali vrlo blage simptome ili ih uopšte nisu imali.
Ponekad takvi simptomi mogu trajati mesecima.
Kod imunokompromitovanih pacijenata, parvovirus se može razviti u dugotrajnu viremiju koja traje od 10 do 12 dana i dovodi do teške anemije.
Rizične grupe su osobe sa hemolitičkom anemijom (anemija koja dovodi do uništavanja krvnih zrnaca – eritrocita) i trudnice.
Virus utiče na proizvodnju kiseonika u telu i može je delimično usporiti, što može biti problematično kod anemičnih osoba.
U slučaju infekcije tokom trudnoće, to može dovesti do razvoja anemije kod deteta.
Kod osoba sa hemolitičkom anemijom, parvovirus može dovesti do aplastične krize, koja je ujedno i najteža komplikacija i mora se lečiti zamenom eritrocita.
Tokom trudnoće, eritem je posebno opasan jer može dovesti do komplikacija.
Ponekad može dovesti do mrtvorođenosti ili teške fetalne anemije.
Međutim, ovo stanje je veoma retko jer većina trudnica stiče imunitet već nakon prve injekcije.
Ozbiljni problemi se javljaju kod manje od 5% žena koje su bile zaražene tokom trudnoće.
Nakon injekcije, rizik od smrti fetusa je samo 5-9%. Period najvećeg rizika od smrti fetusa je u 2. tromesečju.
Parvovirus – kada ići kod doktora?
Parvovirus obično ne zahteva lečenje, ali treba da posetite lekara u sledećim slučajevima:
- ako vi ili vaše dete imate anemiju srpastih ćelija,
- ako se bolest javi tokom trudnoće,
- ako vi ili vaše dete imate oslabljen imuni sistem.
Parvovirus (peta bolest) – lečenje
Izgled i način širenja osipa su zapravo jedini dijagnostički znaci.
Neki enterovirusi takođe mogu izazvati sličan osip. Serološki testovi mogu isključiti rubeolu. Laboratorijski testovi potvrđuju prisustvo antitela na virus.
Parvovirus se takođe može otkriti imunoprecipitacijom ili molekularnim metodama, koje se najčešće koriste kod osoba sa trenutnom prolaznom aplastičnom krizom.
U slučaju parvovirusnih infekcija obično je dovoljno simptomatsko samolečenje jer se obično spontano povlači i bez većih komplikacija.
Ljudi sa teškom anemijom biće hospitalizovani i primaće transfuziju krvi.
Ljudi sa oslabljenim imunološkim sistemom mogu dobiti antitela, injekcijom imunoglobulina.
Parvovirus (peta bolest) – samolečenje
Samolečenje je usmjereno prvenstveno na olakšavanje znakova i simptoma.
Pobrinite se da se Vaše dijete dovoljno odmara i konzumira dovoljno tekućine.
Moguće je tretiranje simptoma poput bolova u zglobovima adekvatnim lijekovima i ublažavanja svrbeža izazvanog osipom koji se najčešće povlači unutar 1 – 3 tjedna.
Budite oprezni prilikom davanja aspirina djeci ili tinejdžerima. Iako je aspirin odobren za uporabu kod djece starije od 2 godine, djeca i tinejdžeri koji se oporavljaju od vodenih kozica ili simptoma koji su slični gripi ne bi smjeli uzimati aspirin jer se povezuje s Reyeovim sindromom, retkim, ali po život potencijalno opasnim sindromom.
Preventivne mere podrazumevaju adekvatnu higijenu ruku, kao i izbegavanje direktnog kontakta sa obolelom osobom.